वीरगन्ज, २०७१, जेठ ४ आइतवार । राष्ट्रिय उखुबाली अनुसन्धान कार्यक्रम जितपुरले ट्रयाक्टरबाट सञ्चालित उखु रोप्ने मेसिन नेपाल भित्रयाएको छ । जसको कारण अब उखु कृषकको चिन्ता हट्ने स्थिति देखिएको हो । 

कम लागतमा उखुको उत्पादन र उत्पादकत्व बढाउनेखालको उक्त मेसिनबाट प्रतिघन्टा एक हेक्टर क्षेत्रफलमा उखु रोप्न सकिने दाबी कार्यक्रमले गरेको छ । यसको प्रयोगबाट उखु रोप्ने खर्चमा ३० देखि ४० प्रतिशत फाइदा पुग्ने अनुमान कार्यक्रमको छ ।

यस क्षेत्रका किसान, उखु अनुसन्धानकर्ता, प्राविधिक, चिनी मिलका प्रतिनिधि र सञ्चारकर्मीहरूको रोहबरमा पहिलोपटक बाराको जितपुरस्थित उखुबाली अनुसन्धान कार्यक्रम परिसरमा उखु रोप्ने उक्त मेसिनको परीक्षण तथा प्रदर्शन गरियो । 

भारतको उत्तरप्रदेशस्थित गोविन्द इन्डस्ट्रिज प्रालिले उत्पादन गरेको यो उपकरणले उखु रोप्ने नाला बनाउने, काटेर उखुको बीउ रोप्ने, मल झार्ने, माटो तथा बीउमा लाग्नसक्ने रोगको नियन्त्रणका लागि विषादी छर्ने र उखुको बीउ माटोले छोप्ने कार्य एकैसाथ गर्छ । 

यो उपकरणको मूल्य नेपालमा झन्डै तीन लाख पर्ने उक्त उपकरणका अधिकृत विक्रेता ओएनएस ट्रेड लिङ्क प्रालि काठमाडौंले जनाएको छ । 

परम्परागत तरिकाभन्दा यो उपकरणले खेती गर्दा उखुको उत्पादन र उत्पादकत्व झन्डै तीन/चार गुणा बढी हुने अनुमान गरिएको छ, राष्ट्रिय उखु बाली अनुसन्धान कार्यक्रमका प्रमुख रेवतीरमण चौधरीले भने । उखुखेतीप्रति किसानलाई आकर्षण दिलाउन र व्यावसायिक रूपमा उखुखेतीमा जोड दिन कार्यक्रमले यो उपकरण पहिलोपटक परीक्षण गरेको हो । 

परम्परागत तरिकाबाट उखुखेती गर्दा बीउका लागि उखु काट्ने, उखु रोप्नका लागि नाला बनाई त्यसमा बीउ राख्ने, त्यसलाई माटोले छोप्ने, मल र विषादी छर्ने कार्यका लागि एक दिनमा प्रतिकठ्ठा ५/६ जना मजदुर लाग्नेमा यो प्रविधिबाट खेती गर्दा दुईजना मजदुरले एक घन्टामा मात्र एक हेक्टर क्षेत्रफलमा उखु रोप्न सक्ने राष्ट्रिय उखु बाली अनुसन्धान कार्यक्रमले जनाएको छ । 

यस प्रविधिबाट खेती गर्दा समयमा बीउ रोप्न सकिन्छ, इन्दु शेखर चिनी मिलका व्यवस्थापक योगनारायण रजकले भने, समयमा बीउ रोप्न सकिने हुँदा यसको उत्पादन पनि बढी हुन्छ । 

मुलुकमा हालसम्म उखुको व्यावसायिक खेती फस्टाउन नसकेको बेला यो उपकरणले किसानलाई उखुखेती गर्न हौस्याउनेछ, राष्ट्रिय उखु बाली अनुसन्धान कार्यक्रमका वरिष्ठ प्राविधिक अधिकृत रामकृष्ण रजकले भने । मुलुकमा हाल ६४ हजार हेक्टरमा उखुखेती भइरहेको छ । तर यसको उत्पादन भने सरदर प्रतिहेक्टर जम्मा ४५ टनमात्र छ, जुन भारतको तुलनामा अत्यन्त न्यून हो । 

मेसिनको प्रदर्शनी हेरेपछि उखु कृषकहरू सर्लाही हरिऔन–४ का रामशरण उप्रेती, बाराका रामाशङ्कर कुशवाहा र रामप्रसाद मैनालीले कृषि मजदुरको बढ्दो अभावबाट यो उपकरणले मुक्ति दिलाउनमा सहयोग पुग्ने र उखु उत्पादन लागतमा उल्लेखनीय कमी ल्याउने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । त्यसैले उखु कृषकका लागि उपयोगीसिद्ध हुने यो मेसिनको खरिदमा राज्यले अनुदान उपलब्ध गराउनुपर्ने उहाँहरूको माग छ ।